Resulullah (s.a.a) buyurdu ki: "Her kim Ramazan ayı boyunca ihlasla ve Allah’ın rızası için geceleyin namaz kıldıysa, onun o zamana kadar olan tüm günahları af edilir." (Buhari, 3. cilt, 32. bab, hadis no: 227)
TERAVİH NE DEMEKTİR?
Teravih, Ramazan aylarında Yatsı Namazından sonra kılınan nafile (müstehap) namazlarının genel adıdır. Bu nafile namazları, aralıklarla kılındığı ve ikişer rekattan sonra kısa bir oturum ve dinlenme sözkonusu olduğu için Tervihe (oturup dinlenme) kökünden türemiş olan Teravih kelimesi ile anılır.
BİR MÜSTEHAP NAMAZ OLARAK TERAVİH
Teravih namazı kılmak sünnet ve müstehaptır, Farz-Vacip değildir. Yani kılınması ilahi emir ve vecibe-görev değildir. Ancak diğer tüm nafile ve müstehap namazlar gibi, teravih namazının da kılınması halinde sevap vardır.
TERAVİHLERİ FARZ-VACİP NAMAZLARLA KARIŞTIRMAMAK
Toplumumuza derinden yerleşmiş olan teravih namazı hususunda dikkat edilmesi gereken husus, bu namazın farz namazlarının önüne geçmemesidir. Buradaki kastımız "Bu namaz terk edilsin" demek değildir. Kastımız şudur:
Üzerimize farz olan günlük 5 namaza bu kadar dikkat etmediğimiz ve Cami ve mescidlerimiz bu kadar dolmadığı halde, müstehap ve nafile bir namaz olan Teravih namazlarında ise bu kadar dikkat ve katılım akla ve mizana aykırıdır. Sanki lisan-ı hal ile "Allah'ımız! Bizler az (17 rekat) ama sürekli olarak üzerimize farz kıldığın 5 vakit namazı kılmayalım. Onun yerine yılda bir ay 600 veya 1000 rekat nafile namaz kılalım." şeklinde bilmeden ya da çok bilmiş (küstah) bir ameli itirazdır.
Ve bu durumlarda Hz Peygamber-i Ekrem'in (sallallahu aleyhi ve âlih), Hz İmam Ali'ye (r.a.) paha biçilmez öğütlerinden birisi aklımıza gelmelidir. Rivayetlerde geçiyor ki, Resul-i Ekrem Hz Muhammed (s.a.a) İmam Ali'ye sordu:
"Ya Ali, sana altı yüz bin koyun mu, altı yüz bin dinar mı vermemi istersin, yoksa altı yüz bin söz söylememi mi?" İmam Ali (r.a) "Altı yüz bin sözü istiyorum" dedi. Resulullah (s.a.a) şöyle buyurdu:
"Altı yüz bin sözü, altı cümlede toplayıp sana söyleyeceğim:
Ey Ali! İnsanların müstehap işlerle uğraştıklarını gördüğünde, sen farzlarını tamamlamaya bak.
İnsanların dünya işiyle meşgul olduklarını görürsen, sen ahiret işiyle meşgul ol.
İnsanların başkalarının ayıplarıyla uğraştıklarını görürsen, sen kendi ayıpların (ın ıslahın)a çalış.
İnsanları dünyayı süslemekle meşgul bulursan, sen âhiretini ziynetlendirmeye çalış.
İnsanların işin çok olması için çalıştığını görürsen, sen işin sağlamlığına ve temizliğine bak.
İnsanların, mahlukata sığındığını görürsen, sen Hâlık'a (yaratıcıya) sığın." (El-Mevaiz-ül Adediyye’den naklen, 14 Masumdan Kırkar Hadis kitabı)
Özetle, Resul-i Ekrem (s.a.a) gayb aşina nazarı ile bir gün insanların öncelik sırasını karıştıracağını görmüş ve Emir'ül-Mü'minin Hz İmam Ali (r.a) vasıtası ile ümmete uyarıda bulunmuştur.
"İnsanların müstehab işlerle uğraştıklarını gördüğünde, sen farzlarını tamamlamaya bak."
Yani, öncelik Allah'ın emir buyurduğu farz-vacip namazlar olmalıdır. Farzlar kılınıyorsa, ancak o zaman teravih gibi nafile ve müstehap namazlara dikkat edilmelidir.
TERAVİH NE ZAMAN VE NASIL KILINIR?
A- TERAVİH NAMAZININ VAKTİ
Teravih denilen gece namazı, yatsı namazından sonra, vitr namazından önce kılınır.
B- MÜSTEHAP NAMAZLAR FERDİ OLARAK VE EVDE KILINMALIDIR
İslam'da sadece farz-vacip namazlar cemaat halinde kılınır. Teravih ve diğer tüm sünnet ve nafile namazlar ferdi-tek olarak kılınmalıdır. Ve sünnet olan yöntem, teravih namazını evde kılmaktır. Konu hakkında ilgili hadisler şöyledir:
Resulullah (s.a.a) buyuruyor ki; "Ey insanlar! Namazlarınızı evlerinizde kılın, çünkü müminin en efdal namazı, onun evinde kıldığı namazdır, farz namazları müstesnâ." (Buhari, 9. cilt, 92. bab, hadis no: 393, En-Neseî, Sünen, 3. cilt, s. 161, s. 198)
Bir gün Abdullah bin Mes’ud Hz. Peygambere (s.a.a) sordu ki: "Hangisi daha iyi: Evde namaz kılmak mı, yoksa camide mi?" Hz. Peygamber (s.a.a) cevap verdi: "Evimin camiye ne kadar yakın olduğunu görmüyor musun? Kendi evimde namaz kılmak, camide namaz kılmaktan daha iyidir, farz namazları müstesnâ." (İbn-i Mace, Sünen, 1. cilt, s. 439, hadis no: 1378)
Allah'ın Resulü (s.a.a) (hasırla) küçük bir oda düzenledi. (Evinden) çıkardı ve orada namaz kılardı. Birkaç adam gelip, namazına katıldı. Ertesi gece yine namaz için geldiler, ama Resulullah (s) gecikti ve onların yanına gelmedi. Bunun üzerine seslerini yükselterek konuştular ve (varlıkların fark ettirmek için) kapısına küçük taşlar attılar. Onun üzerine kızgın bir şekilde dışarı çıktı ve dedi ki: "Siz hala (hakkınızda bir hüküm gelmesini) bekliyorsunuz. Korkarım ki bu namaz size farz kılınsın. Bunun için size diyorum: Ey millet! Bu namazı kendi evlerinizde kılın, çünkü bir insanın en hayırlı namazı, evinde kıldığı namazdır; farz (cemaat) namazları müstesnâ." (Buhari, 8. cilt, 73. bab, hadis no: 134)
Görülüyor ki, Peygamber-i Ekrem'in sünneti, teravih ve benzeri müstehap namazları evde ve tek başına kılmaktır. Sadece farz namazlar cami ve mescidlerde cemaat halinde kılınmalıdır.
Teravih namazı bir çırpıda kılınmamalıdır. Sünnet olan şekil, namazda ara vererek yavaş yavaş kılmaktır. Bu namazın ikişer rekat halinde ve aralarında oturup dinlenme olduğu için Teravih adını aldığını söylemiştik. Evet, bu namazın ismi dahi nasıl kılındığı ve kılınması gerektiğine işaret etmektedir. Namazların bir çırpıda değil de, ikişer rekat halinde ve aralık vererek ve aralarda oturup dinlenerek kılmak: terviha.
Bu konuda Ebu Yusuf ve Muhammed şöyle demişlerdir: "Geceleyin kılınan müstehap namaz bir selam ile kılınır ve ikişer rekattır." (el–Lübab–u Fi Şerhi'l–Kitab, Abdulğani el–Hanefî, c.1, s.91–92. Bk. el–Fıkhu’l–İslamî ve Edilletihi, Dr. Vehbe Zuheylî, c.2, s.50) İbn Ömer'den nakledilen bir rivayet gereğince de her iki rekatta bir selam vermek sünnettir. (Mühezzeb)
TERAVİH NAMAZI TOPLAMDA KAÇ REK'ATTIR?
Teravih namazının kaç rekat olduğuna dair hadis rivayetleri birbirinden farklıdır. Peygamber hanımları ve sahabeler rekat sayısı hakkında farklı rivayetler aktarmıştır. Bu da yine gösterir ki;
a) Hz. Peygamber bu namazı cemaat halinde kılmamıştır. Çünkü bu, cemaat halinde kılınan bir namaz olsaydı rekat sayısı hususunda farklı rivayetlerin ümmete ulaşması mümkün olmazdı. Ancak Hz Peygamberin ya tamamını ya da bir kısmı evde kılmış olduğu bir namaz hususunda sahabenin farklı rekat sayısı rivayet etmesi mümkündür.
b) Hz. Peygamber bu namazı sabit bir rekat sayısıyla da kılmamıştır. Aksi takdirde, Hz Aişe gibi, gece boyu evde onu izleyen kişilerden bile farklı farklı rekat sayısı rivayetlerinin bize ulaşması mümkün değildi.
Sonuç olarak; Teravih namazı hakkında sünni kaynaklarda, 8, 11, 13, 20, 36, 40 gibi farklı farklı rivayetler geçer. Ahmed b. Hanbel, Servî, Ebu Hanife ve Şafii'nin görüşüne göre teravih namazı yirmi rekattır. Ancak Malik ve Cafer Sadık onun otuz altı rekat olduğunu söylemiştir.
Ve bu yüzden, bu tür ihtilaflı konularda da devamlı Peygamberin (s.a.a) yanında, evinde, dizinin dibinde olmuş, onun büyüttüğü-yetiştirdiği pak nesile, yani Ehl-i Beyt’e danışmalıdır.
Ve Ehl-i Beyt kaynaklarındaki rivayetlere göre de, Hz Peygamber Ramazan'ın geceleri değişik rekatlarda ancak ay boyu toplamda 1000 rekat namaz kılmıştır.
SON SÖZ
Allah katında amellerin az da olsa sürekli olanı makbüldür.
Kişi, Ramazan ayında namaz ve oruçlarını aksatmıyor, farz namazları bir yana (Hanefilik, Şafilik, Hanbeliliğe göre 600, Malikilik ve Caferiliğe göre 1000 rekat gece namazı olan) müstehap teravih namazlarını bile eksiksiz kılıyorken, Ramazan bitince aniden duraklaması hiç hoş değildir. Amelin sürekli olanı makbüldür.
Bu yüzden Ramazan ayı bitince namaz ve oruç terk edilmemelidir. Günlük 5 namaz ve mümkünse Pazartesi ve Perşembe günleri oruç tutmalar ile İslami yaşam bir aya hapsedilmekten kurtulur. Tüm yıl ve ömrümüz Ramazan olur.
